Yaşanan üç büyük sarsıntıda 7 fay modülünün kırıldığını tespit ettiklerini aktaran Sözbilir, “7,7 büyüklüğündeki birinci sarsıntıda Narlı Fayı ismi verilen bir fay ile birlikte kırılmalar gerçekleşiyor ve Amanos-Pazarcık ile Erkenek üzere segmentler kırılıyor. Dokuz saat sonra ise daha kuzeyde Çardak ve Doğanşehir fayları kırılıyor ve 7,6 büyüklüğündeki sarsıntısı üretiyor. En son 20 Şubat’ta ise 6,4 büyüklüğündeki zelzele ile Antakya Fayı çalışmış oldu. Kahramanmaraş merkezli zelzelelerde 15 günde 7 fayın kırılmasının dünyada pek gözlenen bir durum değil. Tahminen bir birinci olarak kıymetlendirilebilir. Bu biçimde baktığımızda son 500 yıldaki en büyük sarsıntı olduğunu söyleyebiliyoruz.” diye konuştu.
Türkiye’deki 485 fayın kıymetli bir kısmının Kuzey Anadolu Fayı ve Doğu Anadolu Fayı ile Batı Anadolu’da yer aldığına işaret eden Sözbilir, geri kalan kısmının ise dağılmış durumda olduğunu belirtti.
“Fayların ne vakit kırılacağıyla ilgili bilgi toplamak için geçmişini araştırıyoruz”
Şu ana kadar kelam konusu 485 faydan yalnızca 200’ünün kesilip inceleme ve araştırma yapılabildiğine işaret eden Prof. Dr. Sözbilir, şöyle konuştu:
“Bizim jeolojideki tabirimizle alanda at kuyruğuna misal bir saçaklanma gözlenir. Bu tansiyon bu faylara dağıtılıyor. Biz gelecekte bu fayların ne vakit kırılacağıyla ilgili bilgi toplamak için geçmişini araştırıyoruz. Fayın üzerinde geçmiş periyotta ürettiği sarsıntıyla ilgili bilgi almak için hendek açıyoruz. Hendeğin içinde geçmiş zelzeleleri görebiliyoruz. Böylece geçmişte kaç sarsıntı olmuş, hangi aralıklarda olmuş, en son sarsıntı ne vakit olmuş bunlara bakabiliyoruz.”
Deprem bölgesinde şimdiye kadar iki fay üzerinde “paleosismoloji” (depremler oluştuktan çok sonra eski zelzele izlerinin araştırılması) çalışması yapıldığını söyleyen Sözbilir, “Pazarcık ve Amanos segmentinde… Bu iki fay üzerinde elde edilen bilgiler, yaklaşık 500 yıldır bu fayların kırılmadığı tarafındaydı. Kırılma aralığının da 500 yıl olduğu ve kırılma vaktinin geldiği istikametinde bilim insanları esasen daima açıklamalar yapıyordu.” dedi.
“Çok segmentli kırılmayı hiçbir bilim insanı öngöremedi”
Faylardaki kırılmanın yalnızca Maraş’ı etkileyeceğinin düşünüldüğünü söz eden Sözbilir, şöyle devam etti:
“Ancak 7 tane fay kırıldı. Artık o geri kalan faylarla ilgili neden bilgimiz yoktu? Zira, daha hendek çalışması yapılmamıştı. Bugün Türkiye’de 485 faydan yalnızca 200 civarındakine kesilip bakılabildi. 285 fayın daha kesilmesi gerekiyor. Biz Türkiye olarak sismik tehlikenin neresindeyiz? Riskimiz ne kadar ? Sorusunun karşılığı bu faylara bakıldıktan sonra ortaya çıkacak. Geri kalan 5 fay incelenmiş olsaydı, tahminen de Çardak ve Doğanşehir, Narlı, Antakya fayında bu hendek tabanlı paleosismoloji çalışmasını yapabilseydik bunların da 500 yıldır kırılmadığı ortaya çıkacaktı. Bu yüzden çok segmentli kırılmayı hiçbir bilim insanı öngöremedi.”
Şu anda aktivitesi ortaya çıkması beklenen 285 fayın olduğunu anlatan Sözbilir, bunlar üzerinde en kısa vakitte incelenme ve araştırma yapılması gerektiğini vurguladı.
Prof. Dr. Sözbilir, merkez üssü Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçeleri olan ve 11 ili etkileyen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki sarsıntıların akabinde kimi noktaların 7 metreye kadar kalıcı olarak yer değiştirdiğini kaydetti.